OZ 2008/1

M 3 ORGANIZACIJA ZNANJA 2008, LETN. 13, ZV. 1 NASTANAK ZDB-A Ako pogledamo istorijat ZDB-a, više od 30 godina una- zad koliko je trajala njegova transformacija od automati- zovanog projekta bivšeg Centra za bibliotečku tehnolo- giju i Berlinske državne biblioteke (Staatsbibliothek zu Berlin – Prussischer Kulturbesitz – SBB-PK) do opsežne i pouzdane baze podataka, vidimo da je danas ta baza podataka utemeljena u nemačkom bibliotekarstvu kao koncept nacionalne mreže u kojoj institucije učestvuju tako što uključuju: • naslove serijskih publikacija i • informacije o lokacijskim podacima. Ovaj koncept je brzo je dokazao svoju uspešnost. S jedne strane, omogućio je bibliotekama automatizaciju kataloga serijskih publikacija. U 70–80 % slučajeva danas je jedini zahtev da se priključi sigla biblioteke uz već postojeći za- pis. S druge strane, ZDB je značajno podržao međubibli- otečku pozajmicu širom Nemačke, jer je pružao potrebne informacije o lokacijskim podacima serijskih publikacija, o naslovima postojećih serijskih publikacija. Danas, ZDB pruža podatke ne samo za regionalne biblio- tečke mreže, nego nudi i različite usluge, npr. slanje do- kumenata kao što su SUBITO i JASON. Fondacija PICA kompletirala je bazu podataka ZDB i učinila je dostup- nom izvan Nemačke preko PiCartaInternational. Kao rezultat zajedničkog rada biblioteka koje su uključe- ne u ovaj projekat, zahvaljujući dodatnom učešću Bibli- ografskog odeljenja pri Berlinskoj državnoj biblioteci, a u korist biblioteka sa malim učešćem, danas (mart 2002), ZDB sadrži preko milion naslova serijskih publikacija, uključujući 400.000 zapisa za tekuće serijske publikacije i 5,7 miliona lokacijskih podataka za te zapise. Od tog broja 4.300 zapisa pripada nemačkim bibliotekama, a veliki broj i ostalim evropskim bibliotekama. ZDB uklju- čuje sve tipove serijskih publikacija, kao što su žurnali, časopisi, novine, serijali i baze podataka koje se nazivaju i integrativni izvori. Takođe uključuje serijske publikacije iz različitih perioda, iz različitih zemalja, na različitim jezicima, i na različitim fizičkim nosiocima, npr. papir, mikrofilm, elektronski format. 95 % naslova, koje sadrži ZDB, pokriveno je informacijama o lokacijskim poda- cima, i to približno za oko 400 biblioteka uključenih u sistem međubibliotečke pozajmice. Tokom godina, ZDB je doživeo mnoge organizacione promene, a samo je originalni koncept podele zadataka između tehničkog i uredničkog upravljanja ostao isti, tj. podeljen između dve različite institucije. Dok je odgovor- nost za održavanje sistema bila podeljena između Nemač- kog bibliotekarskog instituta (Deutsches Bibliotheksin- stitut – DBI) i Nemačke nacionalne biblioteke (Deutsche Nationalbibliothek – DNB), izdavačka delatnost obe in- stitucije, kao i razvoj ZDB-a i njegovih servisa, pripadao je Bibliografskom odeljenju Berlinske državne biblioteke. Od 1999. godine Berlinska državna biblioteka – SBB-PK ponela je odgovornost za ZDB. Budući da ZDB nema status samostalne “poslovne korpo- racije”, njega čine organizacione strukture koje obezbe- đuju usklađivanje interesa regionalne bibliotečke mreže, interesa odgovornih tela na nacionalnom nivou, kao i interesa biblioteka – članica uzajamne baze podataka. Za normativnu datoteku zadužen je Komitet za normativne podatke (Steuerungsgremium für Normdateien). On za- stupa nekoliko relevantnih kulturnih institucija, kao i sekretarijat savezne vlade. Odgovoran je da donosi od- luke imajući u vidu suštinska pitanja, ciljeve i prioritete. Udruženje članica ZDB-a (Arbeitsgemeinschaft der Da- tenbank-Teilnehmer – AGDBT) zastupa interese članica uzajamne baze podataka. Broj predstavnika određen je u skladu sa brojem članova u uzajamnoj bazi podataka iz 6 regionalnih bibliotečkih mreža. Trenutno udruženje broji 16 članica koje imaju pravo glasa, rade na zajedničkom projektu, odnosno sarađuju u ZDB-u i razvijaju ga u skladu sa budućim potrebama. number of libraries. To this day, the Bibliographic department of the National library in Berlin has been supervising and supporting it and over 4300 institutions have been included in the project. In 2000, ZDB-OPAC was created. It is updated regularly. The catalogue is published twice a year on a CD-ROM and includes titles of serials, their holdings, corporations and library addresses. The ZDB project was initially based on basic catalogue descriptions and holdings from the ZDB catalogue and regular archiving of holdings from other networks. The updates take place once a week when the holdings are placed on the host. Since the process has been modified, some members of the ZDB network can enter their holdings even if the ZDB catalogue does not contain the publication. In Ger- man librarianship, the ZDB catalogue is the basis for all serials. The German National Library is in charge of printing the complete contents of the ZDB in January and August each year. Keywords union catalogue, serials, cataloguing, holdings, ZDB-OPAC